İbra Sözleşmesine Mutlak Olarak Konu Olamayan Bazı Alacaklar Nelerdir?[1]
Aile hukukuna ilişkin müstakbel alacaklar ibra sözleşmesine konu olmaz.[2] Çocuğun hak ettiği muaccel nafaka alacağının ibrası da mümkün değildir[3]. TMK 327-334 ve 364 vd. düzenlenen nafaka verme yükümlülüğüne ilişkin hükümler emredici niteliktedir. Kanımızca ne çocuğun ne de TMK m.364 uyarınca nafaka alacaklısı olan kişilerin alacakları, muaccel olsun olmasın ibra sözleşmesine konu olamaz.
Öğretide işçinin yıllık ücretsiz izin hakkını ve ücret alacağını konu alan ibra sözleşmelerinin geçersiz olduğu belirtilmektedir[4]. Gerçekten, 4857 sayılı İş Kanunu’nun[5] yıllık ücretli izin hakkı ve izin sürelerini düzenleyen 53. maddesinin ikinci fıkrasında ve TBK m.425/II’de yıllık izin sürelerinden vazgeçilemeyeceği düzenlenmiştir. Bu hükümler karşısında işçinin yıllık izin hakkının ibra sözleşmesine konu olamayacağını söyleyebiliriz.
Anayasa’nın hiç kimsenin zorla çalıştırılamayacağını, angaryanın yasak olduğunu düzenleyen 18/I. maddesi, TBK m.401 ve İş Kanunu m.32 vd. hükümleri ise işçinin ücret alacağının ibra sözleşmesine konu olamayacağını göstermektedir.
TBK m.420, yalnızca ücret ve yıllık izni değil, işçinin tüm alacaklarını düzenlemektedir. Bu maddeyle, ibra sözleşmelerinin yazılı olması, hizmet sözleşmesinin bitiminden en erken bir ay önce düzenlenmiş olması, işçinin tüm alacaklarının açıkça belirtilmiş ve noksansız olarak banka hesabına yatırılmış olması gibi koşulların getirildiği görülmektedir. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda, işçinin alacaklarına ilişkin TBK m.420’ye göre düzenlenecek ibra sözleşmesinin teknik anlamda borcu sona erdiren bir ibra değil, makbuz niteliğinde olduğunu belirtmek ve işçinin hiçbir alacağının ibra sözleşmesine konu olamayacağını söylemek gerekir. TBK m.144/I/b.3’de de işçinin ücret alacağının alacaklının rızasıyla ancak doğumundan sonra takas edilebileceği düzenlenmiştir.
[1] Bu kısa yazı Doç. Dr. Av. Emre Cumalıoğlu’nun “İbra Sözleşmesinin Konusunun ve Kapsamının Sınırları” başlıklı makalesinden alınmıştır. Makalenin tamamını csyhukuk.com adresinden okuyabilirsiniz. [2] HONSELL, Heinrich/VOGT, Nedim Peter/WIEGAND, Wolfgang: Basler Kommentar Obligationenrecht I Art. 1 – 529 OR, 4. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel. https://beck-online.beck.de, s. 715 Rn.5. [3] GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Türk-İsviçre Hukukunda İbra Sözleşmesi, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2015, s. 148. [4] GÜMÜŞ, s. 148. Gümüş, haciz hakkının da ibra sözleşmesine konu olamayacağını belirtmektedir (bkz. GÜMÜŞ, s. 148). [5] RG. S. 25134 T. 10.6.2003.
Comentarios